Losing my Religion

Net op het moment dat we dachten Azië een beetje door te hebben kwamen we aan in Myanmar. Mannen lopen in rokken, vrouwen hebben een dikke laag zonwerende make-up op hun gezicht en de straten zijn rood gekleurd van het betelnootmengsel waar de bevolking non-stop op kauwt. Maar het schokkendst van allemaal, mensen zijn over het algemeen eerlijk tegen toeristen. Wat was hier allemaal aan de hand?! Maar wat wisten we ook eigenlijk van dit bijzondere land? Weinig tot niets, net als de meesten van jullie waarschijnlijk, daarom eerst een korte introductie: (voor diegenen die alleen onze schuine moppen en slechte grappen willen lezen, sla de volgende alinea even over).

Na de Britse koloniale overheersing werd Myanmar(Birma) in 1948 onafhankelijk. De eerste jaren als een zelfstandige staat verliepen onrustig. Er waren meer rebellengroepen dan politieke partijen actief en de economie stond er niet best voor. In 1962 had het leger er genoeg van en pleegde een coup. Het nieuwe militaire regime streefde naar 'socialisme op haar eigen Birmese manier.' In de praktijk betekende dit dat de meeste private bedrijven overgenomen werden door de staat, het land internationaal gezien op slot ging en enige vorm van oppositie je een enkeltje naar de gevangenis opleverde. Althans, als je geluk had. Ondertussen verslechterde de leefomstandigheden van de straatarme bevolking verder en de onvrede groeide. Dit kwam tot een tragische uitbarsting in 1988 toen een geweldloos protest tegen het regime door het leger hardhandig de kop in werd gedrukt en ruim 3000 burgers de dood vonden. Er volgde hierop een nieuwe coup door een andere groep militairen die wel verkiezingen hielden in 1990 maar de uitslag vervolgens niet erkende (grote overwinning voor de oppositie). Kortom er veranderde weinig de 19 jaar die volgden. Toen de mensen in 2007 een prijsstijging van gas 500% en benzine 200% voor hun kiezen kregen was de maat vol en werden opnieuw massale protesten georganiseerd. Ditmaal met de monniken voorop. De regering keek ernaar en fotografeerde toen 150.000 mensen door de straten van Yangon marcheerden. Een week later waren 3000 mensen opgepakt en 30 omgebracht en de 'orde' hersteld. De roep om meer democratie werd nu wel zo sterk dat democratische verkiezingen niet uit konden blijven. In 2011 kwam dan ook formeel een einde aan het militaire regime en werd Thein Sein tot president verkozen van Myanmar. De beste man was zelf wel ex-militair net als veel andere nieuwe parlementsleden die alleen het leger hadden verlaten om plaats te kunnen nemen in de 'civiele' regering. Iedereen was dan ook erg sceptisch of er ook maar iets zou veranderen. Tot ieders verbazing veranderde er dit keer echter wel iets. Langzaam werd begonnen aan de liberalisering van de economie, politieke gevangen kwamen vrij en de media censuur begon te verdwijnen. Hierop kwamen ook veel westerse sancties te vervallen en opende zich een nieuwe wereld voor de mensen van Myanmar. Dit geeft je de mogelijkheid rond te reizen in een land waar Starbucks en MacDonalds nog niet in het straatbeeld te vinden zijn en veel mensen pas sinds 2 jaar een mobiele telefoon en internet hebben. Dit heeft een stroomversnelling van ontwikkelingen in gang gezet. Zoals een van onze gidsen tijdens een trekking later zei: '3 jaar geleden dacht ik nog dat internet een gebouw was, nu las ik af en toe stops in op de route om mijn facebookupdates te checken.' Aan de andere kant leeft een groot deel van de bevolking nog een leven dat niet zo veel met dat van 100 jaar geleden verschilt. Kortom een land vol tegenstellingen en ontwikkelingen en een uniek moment om Myanmar te bezoeken.

Maargoed, terug naar het hier en nu. De taxi heeft ons zojuist bij ons hostel in Yangon afgezet, dus eerst tijd voor wat toeristische sightseeing. Van de +- 60 miljoen inwoners van Myanmar is ruim 80 procent Boeddhist. Je kunt in dit land dan ook boeddhistische tempels en Pagodas bezoeken tot je er bij neer valt. Maar de mooiste van allemaal staat volgens velen toch echt hier in Yangon. Dit reusachtige complex wordt de Shewadon Pagoda genoemd en je kunt hier uren rondstruinen tussen tientallen tempels met in het midden een immens grote bel, de Pagoda. Het werd al snel duidelijk waarom dit land ook wel het gouden land wordt genoemd. De enorme hoeveelheid goud waar alle tempels en boeddhabeelden mee bedekt zijn is letterlijk oogverblindend in de kokende zon. Naast de vele tempels maakten we deze dag ook kennis met de Birmese snacks die op elke straathoek verkocht worden. Dat smaakte helemaal niet onaardig al lieten we de schalen gefrituurde krekels nog even aan ons voorbij gaan.

De volgende dag gingen we vroeg op pad om Yangon verder te ontdekken. En hoe kan dit beter dan tussen de locals in de trein. Ja er zijn niet veel plekken ter wereld waar we vrijwillig 3 uur lang in een tergend langzame, piepende, hobbelende en overvolle trein zouden gaan zitten om uiteindelijk weer precies op het beginpunt uit te komen. Maar in de circular train in Yangon deden we het met plezier. Dit is namelijk een mooie manier om het leven in de buitenwijken van de stad en rond het spoor te zien. Het werd al snel duidelijk dat de 50 jaar onder militair regime het land economisch gezien geen goed heeft gedaan. Ruim 1/3 van de bevolking moet rondkomen van minder dan 2 dollar per dag en een groot deel van die mensen lijkt rond Yangon te wonen. Het gouden land leek nu opeens wel een hele dubieuze benaming wanneer je een enorm aantal gezinnen langs het spoor ziet leven met niet meer dan een plastic zeil boven hun hoofd. De mensen die wel een dak boven hun hoofd hebben moeten vaak zo'n 40 vierkante meter delen met 12 anderen begrepen we later.

Hierna was het tijd de voormalig hoofdstad te verlaten en gingen we op pad naar Maylamine. Dit was gelijk onze eerste ervaring met het busvervoer in Myanmar. Volgens onze Lonelyplanet is de staat van de meeste bussen niet echt denderend; 'kijk er dus niet raar van op als je reis wordt onderbroken door een reparatie.' En ja hoor, bij de eerste busreis was het meteen raak. Ergens halverwege blokkeerde het linkerachterwiel en kwam de gereedschapskist tevoorschijn. Terwijl wij braaf zaten te wachten tot de chauf dit klusje gefixt had begon het toch wel verdacht stil te worden in de bus. Bleken alle passagiers allang overgezet te zijn in een andere bus. En ons ook niet even waarschuwen, ja het was weer even wennen de eerste dagen in dit nieuwe land.

Toen we uiteindelijk in Maylamine aankwamen maakten we kennis met een ander Burmees fenomeen, de theehuizen. Vanaf een uur of 5 s'morgens zit de halve mannelijke bevolking van een stad hier koffie of thee met wat snacks naar binnen te schuiven. Reuze gezellig natuurlijk dus ook wij plaatsen onszelf s'morgens vroeg aan een tafel. Maar zoals eerder gezegd; nieuw land, nieuwe gebruiken en we keken wat vreemd op toen een 8-jarig jongetje aan onze tafel verscheen. "Hé knaap, is je vader er ook, dan kunnen we even onze bestelling doorgeven?" begonnen we. "Uuh ik en mijn minderjarige vrienden doen hier de bediening." antwoordde hij. Oké dan.. Wat research leerde ons dat, hoewel officieel verboden, kinderarbeid hier helaas nog aan de orde van de dag is. Deze Theejongens genaamd vind je door heel het land en worden soms al vanaf hun achtste levensjaar naar de stad gestuurd om voor de familie wat bij te verdienen. Geen lullig bijbaantje, maar gewoon 7 dagen per week beunen van s'morgens vroeg tot s'avonds laat.
Geroutineerd werd door dit jongetje onze bestelling opgenomen en al snel zaten we een uitgebreid ontbijt te verorberden bestaande uit loempia's, rijst en puddingbrood. De rekening bedroeg hierop €0,60 voor ons samen. Zou er een verband zijn met het uurloon? Mogelijk.

Hierna stapten we bij gids Jimmy achter op de scooter die ons een dag mee nam naar de culturele hoogtepunten in de omgeving. Eerst moesten we even 30 kilometer asfalt overbruggen langs militair terrein. Wat daar volgens Jimmy gebeurde: vrij weinig. Er is alleen wel wat grond van de lokale bevolking voor onteigend. Ja, het leger is hier nog steeds prioriteit nummer 1 in het land, maar hierover later meer.
De tour ging oa naar een reusachtig liggend Boeddhabeeld, de grootste ter wereld naar het schijnt. Erg imposant en binnenin gaf Jimmy ons een spoedcursus Boeddhisme.
Om al deze wonderbaarlijke en merkwaardige verhalen omtrent Boeddha te laten bezinken, sloten we s'avonds aan bij de dagelijkse streetbbq en het beerstation.

De volgende dag brachten we een bezoek aan het nabijgelegen Shampoo Island waar jaarlijks een haren-wassen-ritueel voor boeddhisten plaatsvindt. Helaas niet toen wij er waren dus we kwamen er achter wat er de rest van het jaar op dit gemoedelijke eilandje gebeurd: helemaal niets. Met vieze haren pakten we de boot maar terug en struinden we wat over de markt in de stad. Hoogtepunt van deze dag was toch wel de ontdekking van een westers tentje waar we ons eindelijk weer vol konden vreten met burgers ipv rijst, heerlijk!

Volgende stop op onze route: Hpa-an. We begonnen ons bezoek met een korte klim naar de top van een heuvel aan de overkant van de rivier. Nouja, rustig, een stel op hol geslagen viervoeters zorgden ervoor dat we binnen 10 minuten de berg op en af waren gerend. Maar mooie uitzichten, dat wel. Maar de volgende dag wachtte ons het echte werk. Een drie uur durende klim naar een klooster op de top van Mt. Zwegabin. Met 40 graden celsius loodzwaar en een heuse pelgrimstocht. Verder ontdekten we onder leiding van Martin wat grotjes in de buurt (uiteraard vol met Boeddhabeelden). Maar niet alle grotten waren even makkelijk te vinden en midden op de dag stonden we glazig naar de kaart te staren. Een Birmese jongeman even verderop moet onze hersenen hebben horen kraken en schoot ons te hulp: "Zoeken jullie de grot? Kom maar met mij mee." En vol trots leidde hij ons naar 5 verschillende grotten. Hierna bood hij aan ook nog even zijn geboortedorp te laten zien, al leek iets hem toch dwars te zitten. Al snel kwam de aap uit de mouw: "Jongens, ik wil best voorop rijden, maar eigenlijk moet ik eerst even ongelofelijk hard kakken. Vooral het gezicht dat hij hierbij trok, je had erbij moeten zijn waarschijnlijk, was priceless. Laten we zeggen dat we ons aardig voor konden stellen hoe hij zich moest voelen. Nadat hij in recordtijd zijn ruggengraat had verlengd sprongen we weer op de brommer en werden we getrakteerd op een indrukwekkende tour. Helder groene rijstvelden werden afgewisseld met duizelingwekkende lijmsteenkliffen, adembenemend mooi. En terwijl we door de modder aan het ploegen waren doemde er opeens een verdomd smal bruggetje voor ons op. "Hé, daar gaan we toch zeker niet overheen rijden?!" Maar onze nieuwe vriend was al bijna halverwege. Met ingehouden adem reden we hem achterna over 30 cm breed asfalt en probeerden we vooral niet naar het stromende water 3 meter onder ons te kijken. Pfoe, dit kwam met stip binnen in de top drie meest angstaanjagende ervaringen deze reis. Gelukkig bracht hij ons daarna weer terug op de snelweg en was de korte maar krachtige ontmoeting ten einde.

Hierna stond het plaatsje Kyaikto op het programma, de uitvalsbasis om de Golden Rock te bewonderen. Men gelooft dat een haar van Buddha deze immens grote rots op de rand van de berg laat balanceren, jahooor, dachten wij, dat willen we wel eens zien. Het vervoer ernaar toe bleek voor ons echter een grotere attractie. Met 50 man zaten we als slachtvee opgepropt in een truck die met 80 km/h de berg op racete. Het leek nog het meest op een wilde rit in een achtbaan, geweldig. Hierna zijn de meeste passagiers zo van de kaart dat ze vergeten zijn wat ze eigenlijk komen doen boven en dus stonden we even later met z'n tweeën naar de gouden rots te staren. En we moeten eerlijk toegeven, het is toch wel bijzonder dat die steen op zijn plaats blijft, maar of dat nou door de haar van Buddha komt... Ach wat maakt het eigenlijk ook uit, we wilden gewoon snel weer de truck in, voor nog zo'n memorabel ritje.

Het plan was om hierna een nachtje in Bago door te brengen en rustig de stad verkennen. "Nee joh, slecht plan." aldus de taxichauffeur die ons tegemoet kwam toen we de bus uit stapten. "Ik race jullie er in 5 uurtjes even doorheen en dan zet ik jullie op de nachtbus naar Inle Lake." "Oké, wat jij wilt." antwoordden we en klommen achterin zijn tuk tuk. Via wat sluiproutes wist hij ons bij alle tempels en boeddhabeelden aan de zijkant af te zetten wat ons een berg entreegeld bespaarde. Het hoogtepunt van alle imposante Boedhistische bouwwerken die we hierna zagen was toch wel de slangentempel. Hier zaten we vol bewondering met een Birmese familie naar de grootste slang ter wereld te kijken. Het reptiel zou een reïncarnatie zijn van een invloedrijke monnik. Goed mogelijk, want de vrouw naast ons bleek de reïncarnatie van een beerput. Terwijl iedereen in gedachten verzonken was produceerde onze buurvrouw namelijk opeens een verwoestend, volle 20 seconden durende, harde scheet. Nou, dan kun je ons wegdragen hoor. De mensen kennen hier weinig gene, dus aan poep en plas humor geen gebrek de eerste dagen in Myanmar.

Er was ondertussen een mooi plekje voor ons geregeld helemaal voorin de nachtbus en met voor de verandering een heerlijke beenruimte reden we de nacht tegemoet. Al snel vielen onze luiken dicht en ze gingen pas weer open bij de eerste eetstop van de reis. Toen we als eersten weer in de bus stapten zagen we dan ook pas voor het eerst onze medepassagiers. "Hé, kijk nou, een militair met een in de boeien geslagen bajesklant aan een dikke ijzeren ketting" zeiden we lachend tegen elkaar. "O wacht, die zitten achter ons". Ja dan slaap je net iets minder rustig zeker als de betreffende crimineel de vreemde gewoonte blijkt te hebben om als Dees ligt te slapen er met zijn hoofd 1 centimeter achter te gaan zitten.

Om half 4 s'morgens kwamen we vervolgens aan bij Inle Lake. Deze onmogelijke tijdstippen zijn hier gelukkig geen enkel probleem, want zodra het licht dreigt te worden springen de mensen hun bed uit om de dag te beginnen. We werden netjes bij ons hotel afgezet en doken in tegenstelling tot de locals dankbaar nog even een paar uur ons bed in.

Toen we ontwaakten sprongen we op de fiets om de omgeving te gaan verkennen. Nouja die smoes konden we natuurlijk niet heel lang volhouden want er was ons verteld over een winery op 3 kilometer afstand. Vroeg of laat zouden we daar natuurlijk toch belanden en dan maar beter te vroeg dan te laat. Nu kun je veel zeggen over Myanmar maar van wijn maken hebben ze duidelijk nog geen kaas gegeten. De wijn was van het niveau dat je na er vier geproefd te hebben uit medelijden maar een glas van de minst smerige besteld. Maarja, dit was ook niet waarvoor we naar het Inle lake waren gekomen, dat was natuurlijk een tocht op het meer zelf. Dit doe je hier in een traditionele lange houten boot met vriendelijke schipper die je langs de met-één-been-peddelende vissers (zie foto's), markten en drijvende moestuinen brengt. Uiteraard werd de dag besloten bij weverijen en een sigaarmaker waar de schipper een mooie commissie op kon strijken van onze aankopen, maar het zij hem vergeven. We hadden een top dag en een mooie indruk van het leven hier op en rond het meer!

Omdat we op dat moment nog geen genoeg konden krijgen van alle tempels en Pagodas bezochten we later de Kakku Pagodas, een goede 2,5 uur rijden van het meer. Omdat deze eeuwenoude tempels omringd zijn door het conservatieve Pa-O volk, kun je het gebied alleen met een gids betreden. Een win-win situatie, wij werden verrijkt met informatie en de desbetreffende studente met de Engelse taal.

Na deze relaxte dagen waren we klaar voor de 2-daagse trekking van het Inle Lake naar Kalaw. De gids in kwestie luisterde naar de naam Moe Moe, wat in het Birmees zoveel als regen betekent. Daar zijn we lekker mee dachten we, maar hij deed zijn naam gelukkig geen eer aan. De twee dagen dat we rondtrokken hebben we niet meer dan een paar verdwaalde regendruppels gezien. Een unicum in deze tijd van het jaar. De tocht leidde ons dwars door rijst-en tomatenvelden, eindeloze landbouwgronden waar boeren met buffels het land omploegden, ossen nog de kar trokken en kwamen we in bergdorpjes waar de tijd heeft stilgestaan. We verbleven bij een traditionele Palaung familie waar we sliepen op matjes in de woonkamer, ons wasten bij een waterput en onze behoeften deden in een toilethok ergens achter in de tuin. Koken, eten en slapen doen ze allemaal in dezelfde ruimte. Indrukwekkend hoe primitief deze volken nog leven!

Eenmaal bijgekomen in Kalaw pakten we de bus naar Bagan. Een archeologisch gebied met ruim 4000 tempels verspreid over een oppervlakte van 26 vierkante kilometer. Toen we bij aankomst met een oude damesfiets een tempel uitzochten voor de zonsondergang dreigden we al bijna te smelten in de 40 graden celsius. Dat moesten we de komende dagen toch echt anders aan gaan pakken. Nu waren we daar niet de eerste toeristen en is er een handige oplossing bedacht. Ebikes! De twee dagen die volgden reden we rond tussen alle indrukwekkende bouwwerken die grotendeels verlaten waren en hoorden we geen vervelende tourbussen maar slechts het gezoem van onze elektromotortjes op de achtergrond. Erg bijzonder zeker aangezien je bijna alle tempels in en op kunt en vaak wordt verrast door eeuwenoude beelden en muurschilderingen die je zomaar tegen het lijf loopt.

Wat een bijzonder gebied, maar na drie dagen was het ook wel mooi geweest, we konden geen tempel meer zien. Hoogste tijd om naar Mandalay te vertrekken. Het was ons al opgevallen dat de mensen hier niet al te goed tegen busreizen kunnen. De kotszakjes zijn daarom standaard inbegrepen in je ticket. Maar tijdens de rit Bagan - Mandalay werden de zwakke magen van de arme Birmezen tot het uiterste getest. Na 2 uur en 45 haarspeldbochten waren er nog maar weinig passagiers over die hun zakje met vloeibaar ontbijt nog niet uit het raam hadden geslingerd. We hadden vooral erg te doen met de Sjaak Braaksma naast ons die de eerste 3 uur over de schoot van zijn buurman met zijn hoofd uit het raam hing en een indrukwekkend spoor van grondpizzas achterliet.

Toen we Mandalay eindelijk binnenreden was heel de stad al in rep en roer door de halve finale voetbal van de South East Asia Games. Zeg maar de Olympische Spelen voor Azië op z'n Aziatisch. Er doen elf landen mee en het gastland kan naar eigen inzicht sporten aan het programma toevoegen of verwijderen. Tot ieders verbazing had Myanmar het bij het voetbal tot de halve finale geschopt en dat werd op groot scherm in de stad getoond. Geen afgezet evenementen terrein maar gewoon midden op het drukste kruispunt van de stad. De strijd om niet overreden te worden was minstens zo spannend als de wedstrijd op het scherm. Het feest was compleet toen ze een 1-0 achterstand in de laatste minuten ombogen tot een 2-1 overwinning. Martin was nog het meest enthousiast en schafte gelijk het thuis tenue van het land aan onder goedkeurend oog van de locals.
Mandalay zelf vonden we op het eerste gezicht nogal een vieze stinkstad, maar op de fiets konden we nog wel wat mooie tempels en musea ontdekken.

Snel verder met de bus naar Hsipaw. Ook hier duurde het niet lang voor onze buurvrouw het startschot gaf voor een nieuwe ronde synchroonbraken. Verschil met de vorige bus was dat er nu geen ramen waren om open te doen en de ruimte zich al snel vulde met bijzondere aroma's. Volgens Martin had het wel wat weg van een sperziebonenovenschotel, Dees moest haar vingers in haar neus stoppen om zich niet bij de kotsende massa aan te sluiten.
S'avonds stond de finale van de eerder genoemde SEA games op het programma. Met Martin in zijn nieuwe tenue haastten we ons naar de dichtstbijzijnde bier bar om deze pot onder het genot van een flinke pul bier te gaan bekijken. We waren alleen even vergeten dat we in Myanmar waren, in de bar waren met moeite twee halve paardenkoppen te tellen en de TV toonde een paar vage clips van de lokale MTV. En ja hoor, waar had de menigte zich wel verzameld, in het theehuis. Dit gaf een zeer bijzondere aanblik: 50 volwassen mannen zaten vol spanning naar de belangrijkste voetbalwedstrijd van de afgelopen 2 jaar te kijken met in het midden tientallen dampende potten thee. Helaas bleek Thailand toch echt een maatje te groot en Myanmar werd genadeloos van de mat geveegd. Of zoals de supporters het uitlegden, ja het komt door die scheids uit Zuid-Korea. Ze hebben het daar niet zo op Myanmar.

In dit gemoedelijke bergdorpje Hsipaw bezochten we het Shan Palace, waar de Shan prins met zijn gezin heeft gewoond. Een mooi voorbeeld van het leven ten tijde van het oude regime. Toen het leger aan de macht kwam werd besloten dat alle regionale machthebbers moesten verdwijnen en al het bestuur weer gecentraliseerd moest worden. Dit werd opgelost door veel regionale bestuurders simpelweg in de gevangenis te gooien. Hoewel de meesten jaren later zijn vrij gekomen is van deze Shan prins nooit meer wat vernomen. Zijn vrouw is er na lang onderzoek achter gekomen dat hij vermoord is en heeft toen het land verlaten. Tot vandaag de dag is zij nog steeds niet welkom in Myanmar. De neef van de prins erfde het paleis en heeft vervolgens jaren vastgezeten, omdat hij toeristen bovenstaand verhaal van zijn oom vertelde. De laatste jaren heeft zijn vrouw het stokje over genomen en stelt het paleis dagelijks een paar uur open voor bezoek om dit verhaal met toeristen te delen. Door de recente ontwikkelingen in Myanmar kan dit gelukkig nu wel en hoeft ze niet bang te zijn voor vervolging. Daarnaast spreekt ze perfect Engels en heeft het graag over het land, de politiek en de geschiedenis. Een erg speciale en indrukwekkende ontmoeting.

Daarna vonden we het wel weer tijd voor een nieuwe trekking naar verlaten bergdorpjes door heuvels en landbouwgebied. Hadden we dat niet net gedaan? Jawel, maar een nieuw landschap, nieuwe mensen en een nieuwe gids. 'Same same, but different' zouden ze in Thailand zeggen. De door ons voorgestelde routes werden helaas niet met erg veel enthousiasme ontvangen door de gids. "Kunnen we naar Kyaukme lopen?" "Nee, op die route wordt gevochten door rebellengroepen en het leger." "Naar Nhansam dan?" "Nee die route is begin 2014 gesloten door oplopende spanningen tussen rebellen en het leger." Ja, hoewel het momenteel relatief rustig is in het land zijn er met name in de grensregio's nog tal van conflicten aan de gang tussen rebellen die vaak claimen recht te hebben op een eigen bestaan en de regering. Waar dit zich precies af speelt en wie tegen wie vecht verandert regelmatig. Zodat het zelfs voor de locals soms lastig bij te houden is waar het wel of niet veilig is. Zaak dus om hier een beetje bij vandaan te blijven en de tocht naar Pankam blijft dan over. Normaal een wat door toeristen overlopen dorpje, maar nu in het laagseizoen zeer de moeite waard.
Onderweg werden we nog even geconfronteerd met de zware leefomstandigheden van veel mensen in deze bergdorpjes. Na 6 uur lopen kwamen we een vrouw met 3 jonge kinderen tegen die onderweg waren naar de markt in de plaats waar wij de tocht waren begonnen. En nu hebben wij inmiddels wat kilometers in de benen maar de tocht was echt best pittig. Deze vrouw deed er dan ook twee dagen over met een kind op haar buik, 30 kilo thee op haar rug en twee huilende kinderen aan haar arm. Bij aankomst kan ze in de stad langs de weg van 02.00 tot 05.00 s'morgens haar thee verkopen zodat ze geen geld kwijt is aan een marktkraampje. Hierna begint de zware tocht terug weer. Ja daar wordt je wel even stil van. Verder vonden we het weer even prachtig als de vorige keer.

Met onze backpacks bovenop een partij rijstzakken vertrokken we de volgende dag in een locale bus naar Kyaukme, een uurtje van Hsipaw. Ook de omgeving hier nodigt uit tot trekken, maar we hadden onze portie nu wel even gehad. Moe Set, een locale gids, wist hier gelukkig wel wat op. Dan gaan we toch gewoon op de brommer? En zo geschiedde, op twee 125cc brommers trokken we de bergen in en bezochten we prachtige dorpjes, scholen en theefabrieken. De mensen die we hier tegenkwamen zijn zo vriendelijk en gastvrij dat je overal binnen wordt gevraagd voor een kopje thee. Niet omdat ze je iets willen verkopen, maar gewoon omdat ze het machtig mooi vinden dat je hun land komt bezoeken. Om 12 uur s'middags hadden we dan ook al drie liter groene thee pp op en moesten we het aanbod van veel mensen afslaan om niet om de 10 meter te hoeven stoppen voor een toiletbezoek. We kunnen nu wel stellen dat we een goed beeld hebben van het leven in Myanmar!

In het theehuis die avond deed een fanatieke Boeddhist nog een laatste poging ons te bekeren tot het Boeddhisme, maar wederom tevergeefs. We kunnen het maar niet begrijpen. En geloof ons, we hebben het dit keer echt geprobeerd. Want we hadden zo graag nog een religie tegen gekomen die we echt begrepen en mooi vonden zo tegen het einde van de reis. Één die de mensen geen beperkingen oplegt en man en vrouw als gelijk beschouwd. En het boeddhisme klonk zo veelbelovend; een religie zonder god en volgens de belangrijkste regels moet je je onthouden van moorden, stelen en liegen maar bovenal gewoon goed doen. Maar hoe meer we er mee in aanraking kwamen en er met mensen over praatten hoe meer afkeer we ertegen kregen. Waarom toch moeten er Boeddhabeelden van honderden meters hoog of lang worden gebouwd waarvoor miljoenen dollars van de bevolking vereist zijn terwijl 2 kilometer verderop geen geld is om een ziekenhuis of school te bouwen? Maar doneren zul je, ook al ben je nog zo arm. Want als je het nu slecht hebt dan heb je in je vorige leven waarschijnlijk niet genoeg gedoneerd. Waarom mogen vrouwen anno 2015 nog steeds niet de meest heilige plekken van een tempel betreden en worden kinderen van nog geen 10 jaar oud een geloof opgedrongen door ze een week in een klooster te stoppen? En hoe is het toch mogelijk dat monniken hier een bijna heilige status hebben zonder dat ze ook nog maar iets bijdragen aan de maatschappij zodra ze naar het klooster vertrekken? In de bus wordt de stoel naast een monnik uit respect vaak vrij gelaten en zit een vrouw die zich heel de dag kapot heeft gewerkt voor een paar rotcenten op de grond in het gangpad. Terwijl diezelfde monnik afhankelijk is van deze hardwerkende mensen voor donaties in de vorm van voedsel en geld. Tsja, wij kunnen er met ons verstand niet bij. Laat ons als ongelovigen dan maar branden in de hel, want dat is hoe wij zullen eindigen als we de mensen hier moeten geloven.

Onze laatste dagen in Myanmar besloten we met een mooie treinreis terug naar Pyin oo Lwin. Hier hadden we nog veel mooie plannen, maar omdat Martin ziek werd en ook Dees niet helemaal okselfris meer was, werd het vooral overleven tot ons vliegtuig naar Bangkok vertrok.

En wat kunnen we zeggen over het land, zijn de mensen werkelijk vrij en zijn de leefomstandigheden verbeterd? Voor ons onmogelijk te beoordelen, ongeveer 35% van het land is momenteel open voor toeristen en daarvan hebben we de afgelopen vier weken nog niet eens de helft van gezien. Onze indruk? Ja, dat de bevolking meer vrijheden geniet en steeds meer kennis maakt met westerse invloeden is op iedere straathoek te zien. Ook hoorden we over vergevorderde plannen om het lager en middelbaar onderwijs vanaf volgend jaar gratis te maken. Aan de andere kant zijn in april van dit jaar tientallen studenten opgepakt die vreedzaam protesteerden voor veranderingen in het hoger onderwijs. Velen van hen zitten nog steeds vast. En of de mensen er echt op vooruit zijn gegaan? In een land dat enorm rijk is aan grondstoffen is het eigenlijk onvoorstelbaar dat het nog steeds tot de armere landen ter wereld behoort en leeft nog altijd 1/3 van de mensen onder de armoedegrens. Tevens is Myanmar het enige land in de regio dat meer geld uitgeeft aan het leger dan aan educatie en gezondheidszorg samen. Wat vooral erg frustrerend is wanneer je als toerist entreegeld moet betalen bij bepaalde gebieden waarvan je weet dat dit rechtsreeks in de zakken van de overheid verdwijnt.
Maar verandering kost tijd en de goede weg lijkt deels ingeslagen. Wij zullen het blijven volgen en zijn vooral erg benieuwd naar de verkiezingen in oktober van dit jaar.

Dit is opeens een best serieus verhaal geworden. Daarom gaan we eruit met een klassieke Birmese grap: wat zegt een Amerikaan als hij de telefoon opneemt? Hello. En een fransman..? Bonjour. En iemand uit Myanmar: CAN YOU HEAR?? CAN YOU HEAR?? Tuut tuut No connection...